İLETİŞİM ENGELLERİ

1. EMRETME, YÖNETME
"Yapman gerekir ..................", "Yapmak zorundasın................,"
- Korku ya da aktif direnç yaratabilir;
- Söylenenin tersini "denemeye" davet edebilir;
- İsyankar davranışa ya da misillemeye yol açabilir;
- Çocuğa kendini önemsiz hissettirir.

2. UYARMA, TEHDİT ETME (GÖZ DAĞI VERME)
"................... yapmazsan ................... olur", "Ya yaparsın, yoksa ..................,"
- Korku, boyun eğme yaratabilir;
- Söz konusu sonuçların gerçekten meydana gelip gelmeyeceğini "denemeye" yolaçar
Gücenme, kızgınlık, isyankarlığa neden olabilir;
- Kendine saygı duyulmadığını düşündürür.

3. AHLAK DERSİ, VAAZ VERME
"............... yapmalıydın", "senin sorumluluğun", ".............. şöyle yapmak gerekir"
- Zorunluluk ya da suçluluk duyguları yaratır;
- Çocuğun durumunu daha şiddetle savunmasına yol açabilir; (Kim demiş?)
- Çocuğun sorumluluk duygusuna güvenilmediği izlenimi verir;
- Onun değerlerinin önemli olmadığı hissettirir.

4. ÖĞÜT VERME, ÇÖZÜM GETİRME, FİKİR VERME
"Ben olsam ...................", "Neden ................... yapmıyorsun?",
"Bence ...................", "Sana şunu önereyim..................."
- Çocuğun kendi sorunlarını çözmekten aciz olduğunu ima eder;
- Çocuğun sorunu bütünüyle düşünüp, değişik çözümler getirip seçenekleri denemesine engel olur;
- Bağımlılık ya da direnme yaratabilir.



5. MANTIK YOL UYLA INANDIRMA, TARTIŞMA
"İşte şu nedenle hatalısın ...................", "Olaylar gösterir ki ....... ...........,"
"Evet ama ................... ", "Gerçek şu ki .................. ,"
- Savunucu tutumları ve karşı koymayı kışkırtır;
- Çoğunlukla çocuğun öğretmenle iletişimi kesmesine ve artık dinlememesine yol açar
- Çocuğun kendini beceriksiz ve yetersi z hissetmesine neden olabilir;
- Bıkkınlık ve nefret uyandırır.

6. YARGILAMA, ELEŞTİRME, SUÇLAMA
"Olgunca düşünmüyorsun ..................." "Sen zaten tembelsin ..................."
- Çocuğu olumsuz bir yargıya hedef olma ya da azarlama korkusuyla iletişimi kesmesine yol açar;
- Genellikle çocuk yargı ve eleştirileri gerçek olarak algılar ("Ben kötüyüm! ") ya da karşılık verir ("Siz de daha mükemmel değilsiniz! ")
- Benlik saygısını aşındırır.

7. ÖVME GÖRÜŞÜNE KATILMA, TEŞHİS KOYMA
"Çok güzel ...................""Haklısın, o öğretmen berbat birine benziyor"
"Bence harika bir iş yapıyorsun..................."
- Beklentilerinin çok yüksek olduğuna ima eder;
- İstenilen davranışı yaptırabilmek için, söylenen içtenlikten yoksun bir manevra gibi algılanabilir;
- Çocuğun öz-imgesi (kendini algılayışı) ile övgü uygun değilse çocukta kaygı yaratılabilir;
- Alışkanlık yapar, yokluğu eleştiri olarak algılanır.

8. AD TAKMA, GÜLÜNÇ DURUMA DÜŞÜRME

"Koca bebek..................." "Hadi bakalım süpermen" "Geri zekalı"
"Hadi sen de sulu göz!"
- Çocuğun kendini değersiz hissetmesine, sevilmediği kanısına varmasına yol açabilir;
- Çocuğun öz-imgesi üzerinde çok olumsuz etkileri olabilir;
- Genellikle karşılık vermeye iteler.

9. TAHLİL ETME, TEŞHİS, TANI KOYMA
"Senin derdin nedir biliyor musun?" "Herhalde çok yorgunsun"
"Aslında sen öyle demek istemiyorsun"
- Tehdit edici, tedirgin edici olabilir ve başarısızlık duygusu uyandırabilir;
- Çocuk kendini koru masız, kırılmış hisseder, kendisine inanılmadığı kanısına varabilir;
- Çocuk, yanlış anlaşılma endişesi ile iletişimi keser.

10. GÜVEN VERME, TESKİN, TESELLİ ETME
"Aldırma ...... Boş ver. düzelir ..................." "Hadi biraz neşelen ...................
"Zamanla kendini daha iyi hissedersin......"
- Çocuğun kendini "anlaşılmamış" hissetmesine neden olur;
- Kızgınlık duyguları uyandırır ("Size göre kolay tabi")
- Çocuk genellikle mesajı "Kendini kötü hissetmen doğru değil" biçiminde algılar.

11. İNCELEMEK, ARAŞTIRMAK, SORUŞTURMAK
"Neden?.......Kim? ....... Sen ne yaptım? ....... Nasıl?......,"
- Sorulan cevaplama genellikle eleştiri veya zorunlu çözüm getirdiğinden, çocuklar genellikle hayır demeye, yarı doğru cevap vermeye, kaçmaya yönelir veya yalan söylerler;
- Sorular genellikle soru soranın nereye varmak istediğini açıklamadığından, çocuk korku ve endişeye kapılabilir;
- Öğretmenin endişelerinden doğan sorulara cevap vermeye çalışan çocuk kendi sorununu, gözden kaçırabilir.

12. KONU DEĞİŞTİRME, İŞİ ALAYA VURMA, ŞAKACI DAVRANMAK
"Daha güzel şeylerden konuşalım .........", "Sen neden dünyayı yönetmiyorsun?"
-Yaşamın güçlükleriyle savaşmak yerine, onlardan kaçınmak gerekli mesajını ima edebilir;
- Çocuğa sorunlarının önemsiz, saçma ve geçersiz olduğu anlamını verebilir;
- Çocuk bir güçlükle karşılaştığında açık davranmaktan çekinebilir;
- Kendisi ile ilgilenilmediğini, kendisine saygı gösterilmediğini düşündürür.
Burada özellikle şunu vurgulamakta yarar görüyoruz. Bu tür yaklaşımlar sadece çocuk önemli bir sorunla karşılaştığında iletişim engeli haline gelir. Sorun olmadığı durumlarda bu yaklaşımlar isim takma, küçük düşürme gibi yaklaşımlar dışında her zaman yardımcı olabilir, kullanılabilir.